Current Research in Social Sciences and Humanities

Ekonomik Fizibilite ve Sosyal Gelişme: Tamamlayıcı Bir İlişki

Wadee Alshawwa — 2025-07-08

Bu çalışma, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme sağlamak için ekonomik fizibilite ile sosyal gelişimin entegrasyonunu kritik bir yaklaşım olarak incelemektedir. Amaç, finansal uygulanabilirlik ile sosyal adaletin birleştirilmesinin kalkınma sonuçlarını nasıl iyileştirebileceğini araştırmaktır. Araştırma, ekonomik ve sosyal gündemler arasındaki tarihsel ayrımı vurgulamakta; bu ayrımın sıklıkla parçalanmış politikalara yol açtığını ve uzun vadeli sürdürülebilirliği zayıflattığını göstermektedir. Mevcut çerçevelerin kapsamlı bir literatür taraması ve analizi kullanılarak, sosyal sonuçların ekonomik değerlendirmelere dahil edilmesi için Sosyal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (S-LCA) ve Sosyal Yatırım Getirisi (SROI) gibi standartlaştırılmış sosyal etki ölçütlerinin önemi vurgulanmaktadır. Ana bulgular, sosyal girişimcilik ve kapsayıcı iş modellerinin kârlılık ile sosyal değeri etkili bir şekilde dengelediğini ortaya koyarken, hibrit finansman ve etki yatırımı gibi yenilikçi finansman mekanizmalarının sosyal fayda sağlayan projeler için özel sermayeyi harekete geçirdiğini göstermektedir. Çalışma ayrıca, bu entegrasyonu kolaylaştırmada destekleyici politika çerçevelerinin, kapasite geliştirme ve çok paydaşlı katılımın kritik rolünü tanımlamaktadır. Ayrıca, özel sektör yatırım, yenilik ve sorumlu uygulamalar yoluyla sürdürülebilir kalkınmaya önemli katkı sağlayan hayati bir ortak olarak ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak, araştırma, ekonomik fizibilite ile sosyal gelişimin uyumlu hale getirildiği bütüncül ve çok aktörlü bir yaklaşım benimsenmesini önermektedir. Bu entegre strateji, projelerin hem finansal olarak sağlam hem de sosyal açıdan etkili olmasını sağlayarak, gelecek nesilleri tehlikeye atmadan mevcut ihtiyaçları karşılayan dirençli ve kapsayıcı toplumlar oluşturur.

Okul Yöneticilerinin Adalete İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

İsmet KAYA — 2025-07-08

Hayatın vazgeçilmez bir parçası olan adalet kavramı, toplumsal yaşamda huzur ortamının oluşmasından eğitim kurumlarının verimliliğine kadar geniş bir yelpazede önem arz etmektedir. İnsan hayatında yadsınamayacak konumda yer alması adalet kavramının irdelenmesini, üzerine araştırmalar yapılmasını gerekli kılmaktadır. Bu araştırmada, okul yöneticilerinin adalete ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik çözümleme deseni kullanılarak tasarlanmıştır. Araştırmanın verileri 2024-2025 eğitim öğretim yılında Diyarbakır ilinde 10 okulda görev yapan 20 okul yöneticisinden toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacıların hazırladığı yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmeler bireysel olarak gerçekleştirilmiş, ses kaydı alınmış daha sonra veriler bilgisayar ortamında yazıya dökülmüştür. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Verilerin analizi sonucunda, okul yöneticilerinin adaleti; “Hak edene hakkını teslim etmek” ve “ Eşitlik” şeklinde tanımladıkları görülmüştür. Okul yöneticileri, eğitim kurumlarında adaleti sağlamak için yapılabilecekler hakkında “Herkese eşit mesafede yaklaşılmalı” “Yönetici adaletli olmalı” şeklinde görüş belirtirken adaletsizliğe neden olan faktörlere ilişkin, “Ayrımcılık” “Egoizm” ve “Liyakatsizlik” şeklinde görüş belirttikleri görülmüştür. Adaletin sağlanmasının önemi hakkında “Huzurun sağlanması” ”Güven ortamının oluşması” şeklinde görüşlerini ifade etmişlerdir. Adaletin göstergelerine ilişkin görüşlerini ise “Huzur” ve “Mutluluk” olarak ifade ettikleri saptanmıştır. Bulgulardan yola çıkarak karar alma süreçlerine öğretmenlerin dâhil edilmesi ve ayrımcılığın önlenmesine yönelik projeler yapılması önerilmiştir.

Molla Sadrâ Literatürü Üzerine Eleştirel Bir Yaklaşım

Kasım Çazım — 2025-07-08

Literatür taramaları araştırılmak üzere ele alınan konuların doğru bir sonuca ulaşması açısından oldukça önemlidir. Çünkü literatür bir konunun hangi noktada ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Literatür bu işlevi ile işlenecek olan konunun niteliğini de belirlemektedir. Bu anlamda kapsayıcı, derinlikli ve nitelikli bir literatür taraması güçlü bir çalışmanın da ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Bu bağlamda 17. yüzyıl İslâm filozoflarından birisi olan Molla Sadrâ üzerine yapılacak olan her türlü araştırma da kapsayıcı ve derinlikli bir literatür taramasını gerekli kılmaktadır. Çünkü Molla Sadrâ eserlerini oldukça geniş bir yelpazede ele almıştır. Onun en önemli özelliği farklı disiplinler arasında sentezci bir yaklaşımı benimsemiş olmasıdır. Özellikle felsefe, kelam ve tasavvufu eleştirel, eklektik ve sentezci bir yaklaşımla ele almış olması ona İslam düşünce geleneğinde özgün bir konum da kazandırmıştır. İşrâki düşüncenin hâkim olduğu bir coğrafyada eserlerini kaleme alan Molla Sadrâ aynı zamanda Meşşâi felsefesini de yakından tanıma fırsatını yakalamış ve bu durumu da eserlerine yansıtmıştır. Büyük oranda İşrâk felsefesinin izlerini taşıyan Hikmet-i Mütealiye ekolü Molla Sadrâ’nın düşünce dünyasının bir yansımasıdır. Birden çok ilmi disiplinin birlikte ele alındığı bu düşünce ekolü bu yönüyle birçok araştırmacının da dikkatini çekmektedir. Özellikle de Molla Sadrâ’nın düşünceleri bu anlamda oldukça dikkat çekici olması hasebiyle büyük bir literatürün oluşmasını da sağlamıştır. Felsefe, kelâm, tasavvuf, tefsir ve edebiyat alanlarında Molla Sadrâ üzerine birçok çalışma yapılmaktadır. Bu da Molla Sadrâ literatürünü geniş bir alana yaymaktadır. Bu anlamda Türkçe literatürde de Molla Sadrâ’ya dair bir literatür meydana gelmiştir. Fakat henüz istenilen düzeyde bir literatür oluşmamıştır. Bu makalede Molla Sadrâ literatürünün Türk akademisinde niçin gelişim gösteremediğinin sebepleri üzerinde durulacaktır. Bununla beraber Molla Sadrâ literatürünün Türkçe’deki serüveni kronolojik bir şekilde ele alınacaktır. Türkçe literatürde Molla Sadrâ çalışmalarının ne zaman başladığı ve nasıl devam ettiğinin izleri sürülecektir. Bunu yapmaktaki sebep ise Türkçe literatürde Molla Sadrâ çalışmalarının diğer İslâm filozoflarına göre geç bir döneme tekabül etmesidir. Molla Sadrâ çalışmalarının Türkçe literatürde uzun bir dönem kesintiye uğramış olması bu makalede kronolojik yöntemi kullanmayı gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın sınırları sağlıklı bir sonuca ulaşmak adına Türkçe Molla Sadrâ literatürü ile sınırlandırılmıştır. Bu çerçevede Türkçe literatürde Molla Sadrâ’yı konu edinen ansiklopedi maddeleri, kitap ve kitap bölümleri, tezler, makaleler ve yapılan tercüme faaliyetleri bütünlükçü bir yaklaşımla eleştirel bir yöntemle ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: Molla Sadrâ, Hikmet-i Mütealiye, Tercüme Faaliyeti, Literatür, Bütünlükçü Yaklaşım.

Öğretmenlerin Örgütsel Politika Algısı İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Engin KARADUMAN — 2025-07-08

Bu araştırma, öğretmenlerin örgütsel politika algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla işgörenlerin örgütsel politika algısını ve örgütsel bağlılığını ölçen iki adet ölçek kullanılarak araştırmaların verileri toplanmıştır. Araştırmanın verileri 2023-2024 Eğitim-Öğretim yılında Diyarbakır İlinin Ergani İlçesinde görev yapmakta olan 2261 öğretmenden basit seçkisiz yöntemle seçilen 335 öğretmenden elde edilmiştir. Nicel araştırma ile toplanan veriler ilişkisel tarama modeli ile SPSS kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma verilerine göre örgütsel politikanın, örgütsel bağlılık üzerinde anlamlı bir yordayıcısı olduğu ve %5’ini açıkladığı görülmüştür. Araştırmanın önemli bulguları ise ilkokul öğretmenlerinin lise ve ortaokul öğretmenlerinden örgütsel politika algılarının daha düşük olduğu, branş bazında da özel eğitim öğretmenlerinin örgütsel politika algılarının daha yüksek ve okul türlerine göre ilkokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılığının daha yüksek olduğudur. Sonuç olarak öğretmenlerin örgütsel politika algısının örgüte olan bağlılığını negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Özellikle branş bazında lise, ortaokul ve özel eğitim öğretmenlerinin politik algısının daha yüksek olmasının nedeni ders programları hazırlanırken ve görev (komisyonlar, kurullar vs) dağılımlarının yapılırken okul idarecilerinin kayırmacı davranışlarından ya da kendilerini koruma isteklerinden kaynaklanabilir. Bu nedenlerden dolayı öğretmenlerin örgüte olan bağlılıklarını güçlendirmek için lise, ortaokul ve özel eğitim öğretmenlerine yönelik örgütsel politika algılarının nedenleri daha detaylı incelenerek gerekli tedbirler alınmalıdır.

Modern Dönemde Mucize Algısı

AHMET KARADUMAN — 2025-07-08

İslam düşünce gelenekleri içerisinde kelam ilminin önemli üst başlıklarından birisi nübüvvet meselesidir. Nübüvvet başlığı altında ise peygamber olan kimsenin peygamberliğine bir delil olarak istenen bazı karineler vardır. Bunlardan Tanrı-insan ilişkisi bağlamında en önemlisi de mucizedir. Çünkü mucize peygamberin kendisini aşan bir olgudur. İçerdiği tehaddî ile gösterdiği mucizenin Allah’tan başkasının yardım ve inayetiyle yapılamaz olduğunu göstermesi bakımından yalancı bir insanın peygamberlik iddiasından ayrışır. Salt iyi veya ideal bir insan olmak peygamberliğin geçerliğini sağlayan şartlardan biri olabilir. Ancak tek şart olamaz. Buradan hareketle mütekellimler peygamberliğin şartlarını tartışmışlar, peygamberin mucizelerinin ne gibi kriterlere sahip olması gerektiğini değerlendirmişlerdir. Mucizenin gayba iman etme noktasında önemli bir turnusol olduğu özellikle modern asırda ortaya çıkmıştır. Mucizeyi rasyonel bilime karşıtlığı derecesinde değerlendirenler bunun olmazlığını ispata girişmiş, mucizenin hakikatini savunanlar ise onun zorunluluğunun akli ve nassal temellerini ortaya koyarak mucize münkirlerini ilzama çalışmışlardır. Çalışmamızda özellikle nübüvvet başlığı altında mucize tartışmalarının izlerinin detaylı bir şekilde sürülebilmesi imkanını veren Ferid Vecdî ve Muhammed Hüseyin-Mustafa Sabri Efendi tartışmaları değerlendirilmiştir. Elmalılı’nın mucizenin daha da özel bir yapı arz ettiği ayın ikiye yarılması mucizesinin ayın doğal yapısının ayrılmazlığını savunan İbn Sînâ’ya karşı hem mucizenin fiziksel mümkünatını savunduğu Kamer suresinin ilk ayeti bağlamında tefsirinde ona yaptığı eleştiriler modern dönem alimleri açısından mucizenin imkânı ve gerekçeleri ile modern bilim karşısında müslümanın tavrının ne olacağı meselesi temellendirilmektedir.