Current Research in Social Sciences and Humanities

ORTAOKUL 5. SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA YER ALAN SERBEST OKUMA METİNLERİNİN KAKOFONİK HATALAR YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Kerem Özen, Rumeysa İLDENİZ — Fri, 28 Jun 2024 00:00:00 +0300

Bireylerin anlama ve anlatma ihtiyaçlarını okuma, dinleme, konuşma ve yazma dil becerileri karşılamaktadır. Okuma, dinleme anlama; konuşma ve yazma anlatma dil becerileridir. Bu becerilerin birçok yönden incelenmesi, araştırılması ve geliştirilerek ilerletilmesi gerekmektedir. İyi okuyan, dinleyen, anlayan ve yazan sağlıklı bireylerin yetişmesi için ve duygu, düşünce ve bilgilerin zihinde yapılandırılması ve için yeterli ve nitelikli yazılar ve konuşmalar; aktif bir zekâ, zengin kelime hazinesi, okuma, dinleme, konuşma ve yazma yöntem ve tekniklerine hâkimiyet, isteklendirme, genel kültür bilgisi, dil bilgisi ve dil hassasiyetinin oluşturulması için ilköğretim çağlarında Türkçe derslerinde kullanılan yazılı materyallerin de anlama ve anlatma becerilerini geliştirmeye yönelik ve kakofonik hatalardan arındırılmış olması gerekmektedir.

Bir araya gelen ses, hece ve kelimelerin birbiriyle uyuşmayarak dinleyeni rahatsız edecek bir etki oluşturmasına kakofoni denir. Bu terim, Türkçeye Fransızcadan (cacophonie) geçmiştir. Kakışma olarak da bilinir. “Kakışma (cacophony): Seslerin yinelenmesi ve art arda dizilmesi sonucu beliren ses uyumsuzluğu”dur (İmer, Kocaman ve Özsoy, 2011, s. 165). Sadece sesler değil, seslerin kümelenmiş biçimleri denilebilecek kelimelerin gereksiz ve yersiz tekrarı da dilde kakofoni oluşturur (Akt. Emiroğlu, & Özen, 2023).

Araştırmanın sorusunu “5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan serbest okuma metinlerinde kakofonik hatalar var mıdır?” oluşturmaktadır. Bu araştırmanın amacı; Talim Terbiye Kurulu tarafından belirlenmiş olan 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan sekiz adet serbest okuma metnini kakofonik hatalar yönünden incelemek, var olan kakofoniyi belirlemek, bu hataların neden kaynaklandığını ortaya koymak ve kakofonik hataların nasıl ortadan kaldırılabileceğine yönelik çözüm yollarını tespit etmektir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde doküman inceleme ve içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Bu kapsamda gerekli literatür taraması ve ilgili çalışmalar incelendikten sonra elde edilen veriler ışığında bilgiler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kakofoni, kakofonik hatalar, metin, Türkçe ders kitabı.

Sadrüşşerîa’nın Mukaddimât-ı Erbaa’sı Bağlamında Bir Değerlendirme

Mehmet Eren GÜNAY, Murat KAŞ — Fri, 28 Jun 2024 00:00:00 +0300

Sadrüşşerîa’nın ‘’et-Tenkîh’’ adlı fıkıh usûlü eseri üzerine yazmış olduğu ‘’et-Tavzîh’’ adlı şerhin bir bölümü olan ‘’Mukaddimât-ı Erbaa’’, gerek ‘’hüsün ve kubuh’’ konusunu merkeze alması, gerekse irade ve kudret bağlamında insanın fiillerini açıklaması bakımından fıkıh ve kelam literatüründe önemli bir yere sahiptir. Hanefî-Matürîdî geleneğe bağlı özgün bir sistem inşâ etmeye çalışan Sadrüşşerîa, kulların iyi ve kötü fiillerine dair herhangi bir te’sîrinin olmadığını ve yaratıcının, insan zihninde birtakım eylemlerin oluşmasına dair meydana getirmiş olduğu düşüncenin kaçınılmaz bir sonucu olarak eylemlerini zorunlu bir şekilde gerçekleştirdiğini savunan Eş’arîlere[1] ve bizâtihî mümkün varlık statüsünde olan insanın fiillerinin var olmasını sağlayan tüm unsurların ‘’illet ve ma’lûl’’ ilişkisi çerçevesinde meydana geldiğini söyleyen filozoflardan farklı bir görüş benimsemiştir. Çünkü o, bir anlamda yaratıcının irade ve kudretini saf dışı bırakacak ontolojik ve epistemolojik görüşü benimseyen filozoflara karşı ‘’irâde-i cüziyye’’ anlayışını merkeze almış ve bu sayede hem kulların eylemlerinde bir sorumluluğunun olduğunu ve bunun bir sonucu olarak da ceza ve mükafatla bir karşılık göreceğini temellendirmiş, hem de kulların fiillerinin iyi ve kötü vasfını nasıl kazandığına değinmek suretiyle Eş’arî anlayışın temel kabullerine karşı bir cevap vermiştir. Dolayısıyla o, yaratıcının mümkün varlıkları meydana getirme hususunda sahip olduğu irade ve kudretini, zorunlu ilişkiler ağı etrafında gerçekleştirmediğini ortaya koyarak muarızlarına karşı cevap niteliğinde bir görüş serdetmiştir.

Hülâsâ; biz bu tebliğde Sadrüşşerîa’nın ‘’et Tavzîh’’ ve Taftazânî ’nin ‘’et-Telvîh’’ adlı eserlerini merkeze alarak hüsün ve kubhun hangi anlamlara geldiğini ve bu anlamda, kulların irade ve kudreti çerçevesinde gerçekleştirdiği fiillerinin hangi şartlarda ‘’hüsün ve kubuh’’ vasfını kazandığına dair temel görüşlere yer vermekle birlikte, ‘’Mukaddimât-ı Erbaa’’ bölümünün içeriğine dair mezheplerce ele alınan konuların kelâmî bir izahını yaparak insanın fiillerine dair mükellefiyetlerini anlamlandırmaya çalışacağız. Nitekim bu konuda Sadrüşşerîa’nın metni üzerine yazılan haşiyelerin en önemlisi Teftâzânî’nin et-Telvîh adlı eseridir. Taftazânî bu eserinde ve özellikle de “Mukaddimât” bölümünde, Sadrüşşerîa’nın ifadelerini hem açıklar, hem de tenkit eder.[2] Bu açıdan baktığımızda ‘’et-Telvîh’’ adlı eser, Mukaddimât-ı Erbaa’ bölümü üzerine yazılmış bir eser olmakla birlikte kelam literatüründe de önemli bir yere sahiptir.

ERGENLERİN YALNIZLIK DÜZEYLERİ İLE TANRI ALGILARININ BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

MEHMET NESİM ANUŞTEKİN, BEHLÜL TOKUR — Fri, 28 Jun 2024 00:00:00 +0300

Bu araştırmada amaç, ergenlerin Tanrı algıları ile yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırma nicel araştırma türlerinden tarama yöntemi ile yapılmıştır. Veri toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Formu, Tanrı Algısı Ölçeği Güler (2007b) ve Demir (1989) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan UCLA yalnızlık Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ergenlerin Tanrı algısı ile yalnızlık düzeyi arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişkinin olduğu ve demokratik ebeveyn tutumlarına sahip ergenlerin yalnızlık düzeylerinin düşük, Tanrı algılarının olumlu olduğu görülmüştür.