Anlam Arayışı Açısından Dinî Çeşitlilik
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14652314Özet
Dinlerin varlığı ve bu dinlerin sahip olduğu kurtuluş öğretileri ile ritüellerindeki farklılaşmalar, dinî çeşitlilik olgusuna nasıl yaklaşılması gerektiği sorusunu gündeme getirmektedir. Bu konuya dair verilecek cevaplar, kişinin yaşamını şekillendirmesinde ve tercihlerine yön vermesinde de etkili olmaktadır. Çeşitli yaklaşımlar dikkate alınarak bu cevaplar bulunabilir. Özellikle İslam düşünce geleneğinde, epistemolojik ve teolojik açıdan konu ele alındığında “Tanrı tasavvurlarındaki farklılıkların nedenleri, fetret ehlinin durumu ile hangi dinin ve ibadet formlarının kurtuluşa eriştireceğine” yönelik sorgulamalar, farklı bakış açılarını karşımıza çıkarmaktadır. Bununla birlikte düşünürlerin konuyu anlamlandırmak için temel kaynakları esas almalarına rağmen birbirinden farklı sonuçlara ulaşmaları, tartışmanın dinî kapsayıcılık, dinî dışlayıcılık ve dinî çoğulculuk açısından da değerlendirilmesinin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu sebeple İslam düşünce geleneği açısından konu; İnanç açısından dinî çeşitlilik, ritüeller açısından dinî çeşitlilik ve eskatoloji açısından dinî çeşitlilik olmak üzere üç başlık ekseninde ele alınacaktır. Ardından dinî kapsayıcılık, dinî dışlayıcılık ve dinî çoğulculuk yaklaşımları ile bu üç başlıktaki tartışmalar arasındaki ilişki ortaya konulacaktır.
Referanslar
Abdülcebbâr, K. (2023). Mükellefin Sorumlu Tutulduğu Fiiller. İçinde M. Bilge (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 61-67). Küre Yayınları.
Akbaş, M. (2003). Holocaust Problemi ve Tanrı: Teolojik ve Felsefî Cevaplar. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 44(1), 173-186.
Alkan, E., & Acar, R. (Ed.). (2023). Dini Çeşitlilik. İçinde Din Felsefesinin Ana Konuları (1. bs, C. 5, s. 353). Küre Yayınları.
Âmirî. (2023). Kurtuluşa Erenler Kimlerdir? İçinde Y. Kara (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 100-105). Küre Yayınları.
Aslan, A. (2000). Dinî Çoğulculuk Problemine Yeni Bir Yaklaşım. İslâm Araştırmaları Dergisi, 4, 17-30.
Arabî, İ. (2023). İnançlar ve Durumlar. İçinde E. Alkan (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 122-134). Küre Yayınları.
Arıcan, M. K. (2011). Felsefi ve Teolojik Bir Problem Olarak Dini Çeşitlilik. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(1), 71-98.
Artık, M. (2019). Fetret Ehlinin İlahi Adalet Açısından Durumu [Yüksek Lisans]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
Benli, D. G. (2010). Din Dili Bağlamında 73 Fırka Hadisinin Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans]. Ondokuzmayıs Üniversitesi.
Bursevî, İ. H. (2014). Rûhu’l-Beyân (A. Alim, B. Ergül, & M. Okumuş, Çev.; C. 19). Erkam Yayınları.
Cîlî, & Nâblusî. (2023). Dinlerin ve İbadetlerin Hakikati. İçinde M. Bedirhan (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 135-161). Küre Yayınları.
Çaviş, E. (2010). İslam Geleneğinde Tanrı Tasavvurları. Eskiyeni, 19, 55-61.
Demir, T. (2013). Dinî Çoğulculuk. Liberal Düşünce, 71, 41-64.
Dilmen, Ö. (2021). Yûnus Emre’nin Dîvân’ında Perde Metaforu. Bilim Armonisi, 4(2), 78-91.
el-Bağdadî, A. (2023a). İslam Daveti Kendilerine Ulaşmayanlar. İçinde M. Bilge (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 70-72). Küre Yayınları.
el-Bağdadî, A. (2023b). İslam Topluluğu ve Ümmetinin Tanımı ve Kapsamı. İçinde K. Gömbeyaz (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 82-85). Küre Yayınları.
el-Makdisî, Ş. (2023). Çoğulculuktan Dışlayıcılığa Yetmiş Üç Fırka Hadisi. İçinde K. Gömbeyaz (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 89-91). Küre Yayınları.
Gazzâlî. (2023a). İnsanlar Niçin Farklı Tanrı Tasavvurlarına Sahip? İçinde M. Kaya (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 114-121). Küre Yayınları.
Gazzâlî. (2023b). Tekfîr ve İlâhî Rahmetin Genişliği. İçinde Z. Ş. Özkan (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 92-99). Küre Yayınları.
Gömbeyaz, K., & Seymen, S. (2020). 73 Fırka Hadisi “Allah’ın Geniş Rahmetini Daraltır” mı? Gazzâlî’nin Faysalu’t-tefrika’daki 73 Fırka Hadisine Yaklaşımı Üzerine Bir Analiz. Tevilat, 1(2), 335-348.
Gülmez, C. (2022). Ebû Temmâm’ın Bâbü’ş-Şeytân Min Kitâbi’ş-Şecere Adlı Eserinde İslam Mezheplerinin Tasnifi [Yüksek Lisans]. Fırat Üniversitesi.
Hökelekli, H. (2018). Din Psikolojisi (14. bs). Türkiye Diyanet Vakfı.
Kandemir, A. M. (2017). Te’vil ve Tekfir Kuramı Çerçevesinde Gazzâlî’nin Toplumsal Barışa Katkısı. Kader Kelam Araştırmaları Dergisi, 15(2), 343-361.
Katar, M. (1998). Dinlerde Günlük İbadet Uygulamaları. Dini Araştırmalar, 1(1), 59-75.
Kılıç, R. (2004). Dinî Çoğulculuk mu? Dinde. Dinî Araştırmalar, 7(19), 13-17.
Kocaer, A. F. (2004). Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh (C. 2). Hüner Yayınları.
Mâtürîdî, Cevzî, İ., el-Herrâsî, K., er-Râzî, F., Bikâ’î, Bursevî, & Âlûsî. (2023). Kur’ân’da ve Tefsirlerde Ehl-i Kitap ve Fetret Ehli. İçinde M. Coşkun (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 49-60). Küre Yayınları.
Nesefî. (2023). İslam Daveti Kendine Ulaşmayanlar. İçinde M. Bilge (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 68-69). Küre Yayınları.
Nevevî, imam. (2022). Riyâzü’s Sâlihîn (Y. Kandemir, İ. L. Çakan, & R. Küçük, Çev.; C. 3). Erkam Yayınları.
Özek, A., Dönmez, İ. K., Çağrıcı, M., Gümüş, S., Karaman, H., & Turgut, A. (2013). Kur’ân-ı Kerîm Açıklamalı Meâli (6. bs). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Özenç, F. (2019). Dini Çeşitlilik Açısından Siyer Öğretimi. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 7-18.
Safâ, İ.-ı. (2023). Dinin Tekliği, Hükümlerin ve Fırkaların Farklılığı. İçinde H. Özturan (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 73-78). Küre Yayınları.
Şaşa, M. (2019). Kâdî Abdülcebbâr’ın Marifetullah Teorisi. Kader, 17(1), 153-184.
Şehristânî. (2023). Doğrunun Tekliğinden Hak Fırkanın Biricikliğine. İçinde K. Gömbeyaz (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 86-88). Küre Yayınları.
Tanrıverdi, H. (2013). Dinî Çoğulculukta Din Tasavvuru (W. Cantwell Smith ve John Hick’in Görüşleri Bağlamında). The Journal of Academic Social Science Studies, 6, 1039-1067.
Temmâm, E. (2023). Yetmiş Üç Fırka Hadisinin Yorumu: Bilkuvve Şeytanlar ve Fırkalar. İçinde K. Gömbeyaz (Çev.), Dinî Çeşitlilik (C. 5, ss. 79-81). Küre Yayınları.
Tokat, L. (2007). Milel ve Nihal. İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 4(2), 49-102.
Ulusoy, K. (2009). Tarih Eğitiminde Hermeneutik Yaklaşım. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 51-68.
Ünverdi, V. (2014). Ebu’l Muîn En-Nesefî ve Kadı Abdülcebbar’a Göre İmanda Taklidin Geçerliliği. Kader Kelam Araştırmaları Dergisi, 12(1), 207-234.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Current Research in Social Sciences and Humanities
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
