Modern Dönemde Mucize Algısı

Yazarlar

  • AHMET KARADUMAN Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
  • Murat KAŞ

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15834615

Anahtar Kelimeler:

Mucize, nübüvvet, Mustafa Sabri, tehaddî

Özet

İslam düşünce gelenekleri içerisinde kelam ilminin önemli üst başlıklarından birisi nübüvvet meselesidir. Nübüvvet başlığı altında ise peygamber olan kimsenin peygamberliğine bir delil olarak istenen bazı karineler vardır. Bunlardan Tanrı-insan ilişkisi bağlamında en önemlisi de mucizedir. Çünkü mucize peygamberin kendisini aşan bir olgudur. İçerdiği tehaddî ile gösterdiği mucizenin Allah’tan başkasının yardım ve inayetiyle yapılamaz olduğunu göstermesi bakımından yalancı bir insanın peygamberlik iddiasından ayrışır. Salt iyi veya ideal bir insan olmak peygamberliğin geçerliğini sağlayan şartlardan biri olabilir. Ancak tek şart olamaz. Buradan hareketle mütekellimler peygamberliğin şartlarını tartışmışlar, peygamberin mucizelerinin ne gibi kriterlere sahip olması gerektiğini değerlendirmişlerdir. Mucizenin gayba iman etme noktasında önemli bir turnusol olduğu özellikle modern asırda ortaya çıkmıştır. Mucizeyi rasyonel bilime karşıtlığı derecesinde değerlendirenler bunun olmazlığını ispata girişmiş, mucizenin hakikatini savunanlar ise onun zorunluluğunun akli ve nassal temellerini ortaya koyarak mucize münkirlerini ilzama çalışmışlardır. Çalışmamızda özellikle nübüvvet başlığı altında mucize tartışmalarının izlerinin detaylı bir şekilde sürülebilmesi imkanını veren Ferid Vecdî ve Muhammed Hüseyin-Mustafa Sabri Efendi tartışmaları değerlendirilmiştir. Elmalılı’nın mucizenin daha da özel bir yapı arz ettiği ayın ikiye yarılması mucizesinin ayın doğal yapısının ayrılmazlığını savunan İbn Sînâ’ya karşı hem mucizenin fiziksel mümkünatını savunduğu Kamer suresinin ilk ayeti bağlamında tefsirinde ona yaptığı eleştiriler modern dönem alimleri açısından mucizenin imkânı ve gerekçeleri ile modern bilim karşısında müslümanın tavrının ne olacağı meselesi temellendirilmektedir.

Referanslar

Bayram, İ. (2014). Mustafa Sabri Efendi’nin Mahmûd Şeltût’un Hz. Îsâ’nın Ref‘ ve Nüzûlü Hakkındaki Fetvasına Eleştirileri. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 1(1), 110. https://doi.org/10.20486/imad.38143

Bayram, İ. (2018). Şeyhulislâm Mustafa Sabri Efendi’nin Dinî Düşüncesi. Klasik.

Berberoğlu, M. N. (2009). Elmalılı Muhammet Hamdi Yazır’ın Kelamî Görüşleri [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.

Buhârî, E. A. M. b. İ. el-. (1422/2001). El-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ (2. bs, 1-8). Dâru Tavki’n-Necât.

Bulut, H. İ. (2005). Mûcize. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 30, ss. 350-352). TDV Yayınları.

Bulut, İ. (2018). Nübüvvete Çağdaş Bir Yaklaşım: Muhammed Ferid Vecdi’nin (1878-1954) Nübüvvet Anlayışı (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi). Berikan Yayınevi. http://ktp2.isam.org.tr/detayzt.php?navdil=tr&idno=373087&wKitaplar=Muhammed+Ferid+Vecdi

Çelebi, İ. (2000). İnşikāku’l-Kamer. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 22, ss. 343-345). TDV Yayınları.

Durusoy, A. (1999). İbn Sînâ (Felsefesi). İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 20, ss. 322-331). TDV Yayınları.

Eşref Altaş (Ed.). (2017). Îcî, Adudüddin Kadı Ebü’l-Fazl Abdurrahman b. Rükneddin b. Abdurrahman (ö.756/1355). İçinde İslam İlim ve Düşünce Geleneğinde Adudüddin el-Îcî. İSAM Yayınları.

et-Tehânevî, M. A. b. A. b. M. H. (1996). Keşşâfü ıṣṭılâḥâti’l-fünûn ve’l-ʿulûm (1-2). Mektebetu Lübnan.

Gencer, B. (2012). İslam’da Modernleşme (1839-1939). Doğu Batı Yayınları.

Güneş, M. (2020). Din, Bilim ve Siyaset Ekseninde Geri Kalmışlık Tartışması: Şeyhülislam Mustafa Sabri’nin Bakış Açısıyla Farah Antun-Muhammed Abduh Polemiği. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi. https://doi.org/10.20519/divan.843029

Heykel, M. H. (2015). Hz. Muhammed’in Hayatı. Kitabevi.

Işık, E. (1995). Feth Sûresi. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 12, ss. 456-457). TDV Yayınları.

İbn Sînâ, E. A. el-H. b. A. b. A. (1949). El-İşârât ve’t-Tenbihât. Dâru’l-Meârif.

İbn Sînâ, E. A. el-H. b. A. b. A. (2010). Kitabu’ş-Şifâ Sema ve Alem (Muhittin Macit, Çev.). Litera.

Kıpçak, M. (2020). Sırât-ı Müstakîm Mecmuası ve Muhammed Ferîd Vecdî’nin Kelami Görüşleri [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.

Korkmaz, Ö. F. (2020). Mucize. Dirayet.

Kur’ân Yolu (Mustafa Çağrıcı, Çev.; C. 1). (2020). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.

Muhammed Ferîd Vecdî. (2012). El-İslâm fî ʿAsri’l-ʿİlm. Darü’l-Kitabi’l-Arabi.

Müslim, E.-H. M. b. el-Haccâc. (1374-75/1955-56). El-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. y.y.

Pay, M. (2016). İslam Düşüncesinde Bazı Mucize Telakkileri. Dini Araştırmalar, 18(47). https://doi.org/10.15745/da.18785

Sabri, İ. (2005). Şeyhulislam Mustafa Sabri Efendi’nin Mısır Ulemasıyla İlmî Münakaşaları (O. Erdem, Çev.). Gül Neşriyat.

Sabri, M. (2019). Gaybın Önünde (M. Uysal, Çev.). Ketebe Yayınları.

Sabri, M. (2021). Mevḳıfü’l-ʿaḳl ve’l-ʿilm ve’l-ʿâlem (H. Nohut, Çev.). Daru’l-Hilafeti’l-Aliyye.

Tanrıkulu, S. (2022). Modern Mısır’da Nübüvvet Tartışmaları. Fecr Yayınları.

Taşdelen, D. (2020). Zâtî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi. Istanbul University Faculty of Letters Journal of Turkish Language and Literature. https://doi.org/10.26650/TUDED2020-0026

Ünal, S. (2017). Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır ve Tenkitçi Yönü (1. bs). Kökler Derneği Yayınları.

Vecdî, M. F. (1971). Dâʾiretü’l-maʿârifi’l-ḳarni’l-ʿişrîn. Dâru’l-Mârife.

Vecdî, M. F. (1993). Es-Sîretü’l-Muḥammediyye. Dârü’l-Mısriyye el-Lübnâniyye.

Yavuz, Y. Ş. (1995a). Elmalılı Muhammed Hamdi. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 11, ss. 57-62). TDV Yayınları.

Yavuz, Y. Ş. (1995b). Ferîd Vecdî. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 12, ss. 393-395). TDV Yayınları.

Yavuz, Y. Ş. (2006). Mustafa Sabri Efendi. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 31, ss. 350-353). TDV Yayınları.

Yavuz, Y. Ş. (2012). Te’vil. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 41, ss. 27-28). TDV Yayınları.

Yazır, E. M. H. (2020). Hak Dini Kur’an Dili (1. bs, 1-8). Azim Dağıtım.

Yurdagür, M., & Bayram, İ. (2020). Mustafa Sabri Efendi’nin Din Anlayışı. https://doi.org/10.5281/ZENODO.3866634

İndir

Yayınlanmış

08.07.2025

Nasıl Atıf Yapılır

KARADUMAN, A., & KAŞ, M. (2025). Modern Dönemde Mucize Algısı. Current Research in Social Sciences and Humanities, 4(6), 65–86. https://doi.org/10.5281/zenodo.15834615

Sayı

Bölüm

Makaleler