ORTAOKUL 5. SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA YER ALAN SERBEST OKUMA METİNLERİNİN KAKOFONİK HATALAR YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Özet

Bireylerin anlama ve anlatma ihtiyaçlarını okuma, dinleme, konuşma ve yazma dil becerileri karşılamaktadır. Okuma, dinleme anlama; konuşma ve yazma anlatma dil becerileridir. Bu becerilerin birçok yönden incelenmesi, araştırılması ve geliştirilerek ilerletilmesi gerekmektedir. İyi okuyan, dinleyen, anlayan ve yazan sağlıklı bireylerin yetişmesi için ve duygu, düşünce ve bilgilerin zihinde yapılandırılması ve için yeterli ve nitelikli yazılar ve konuşmalar; aktif bir zekâ, zengin kelime hazinesi, okuma, dinleme, konuşma ve yazma yöntem ve tekniklerine hâkimiyet, isteklendirme, genel kültür bilgisi, dil bilgisi ve dil hassasiyetinin oluşturulması için ilköğretim çağlarında Türkçe derslerinde kullanılan yazılı materyallerin de anlama ve anlatma becerilerini geliştirmeye yönelik ve kakofonik hatalardan arındırılmış olması gerekmektedir.

Bir araya gelen ses, hece ve kelimelerin birbiriyle uyuşmayarak dinleyeni rahatsız edecek bir etki oluşturmasına kakofoni denir. Bu terim, Türkçeye Fransızcadan (cacophonie) geçmiştir. Kakışma olarak da bilinir. “Kakışma (cacophony): Seslerin yinelenmesi ve art arda dizilmesi sonucu beliren ses uyumsuzluğu”dur (İmer, Kocaman ve Özsoy, 2011, s. 165). Sadece sesler değil, seslerin kümelenmiş biçimleri denilebilecek kelimelerin gereksiz ve yersiz tekrarı da dilde kakofoni oluşturur (Akt. Emiroğlu, & Özen, 2023).

Araştırmanın sorusunu “5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan serbest okuma metinlerinde kakofonik hatalar var mıdır?” oluşturmaktadır. Bu araştırmanın amacı; Talim Terbiye Kurulu tarafından belirlenmiş olan 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan sekiz adet serbest okuma metnini kakofonik hatalar yönünden incelemek, var olan kakofoniyi belirlemek, bu hataların neden kaynaklandığını ortaya koymak ve kakofonik hataların nasıl ortadan kaldırılabileceğine yönelik çözüm yollarını tespit etmektir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde doküman inceleme ve içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Bu kapsamda gerekli literatür taraması ve ilgili çalışmalar incelendikten sonra elde edilen veriler ışığında bilgiler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kakofoni, kakofonik hatalar, metin, Türkçe ders kitabı.